6 Şubat 2023 Pazartesi günü, Türkiye’de Kahramanmaraş Pazarcık (04:17) ve Ekinöz (13:24) merkezli büyük iki deprem meydana geldi. 7.8 ve 7.6 büyüklüklerindeki bu depremlerin yüksek büyüklüğü, etkilenen alanların fazla olması ve depremin uzun sürmesi, önemli can ve mal kaybına neden oldu. Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı (AFAD) resmi duyurularına göre depremde 50.096 kişi hayatını kaybetti, 107.204 kişi de yaralandı. Depremin yarattığı yıkım nedeniyle Adana, Adıyaman, Kahramanmaraş, Hatay, Malatya, Diyarbakır, Şanlıurfa, Osmaniye, Gaziantep, Kilis, Elazığ olmak üzere 11 il felaket bölgesi ilan edildi ve bu bölgelerde demografik, sosyo-ekonomik koşullar, eğitim ve sağlık alanlarında önemli değişimler yaşanmaktadır.
Deprem, milyonlarca insanın yaşam alanlarını kaybetmesine, sakatlanmasına, geçim kaynaklarını kaybetmesine ve eğitimlerinde aksamalara neden oldu. Felaket bölgesi ilan edilen illerde yaşayan göçmen topluluklar da bu kayıplardan derinden etkilendi. Depremden etkilenen 16 milyon insanın arasında 1.8 milyon göçmen bulunmaktadır.
BM’nin depremin hemen ardından başlattığı acil yardım çağrısı (FLASH APPEAL) 1 milyar dolarlık bir toplam değere sahipti ve 17 Mayıs 2023 tarihinde sona ermiştir. Bu çağrıya 513 milyon dolarlık bir yanıt alınmış ve yaklaşık 4 milyon insana temel yaşam desteği sağlanmıştır (OCHA, 2023). Acil yardım desteği, yerel ve göçmen topluluklara anında yardım sağlamada kritik bir rol oynarken, sürdürülebilir ve uzun vadeli düzenlemelerin gerekliliği devam etmektedir.
Kahramanmaraş depremi sonrası ortaya çıkan insani ihtiyaçları karşılamak amacıyla Uluslararası Kızıl Haç ve Kızılay Cemiyetleri Federasyonu (IFRC) 350.000 İsviçre Frankı (CHF) tutarında bir yardım çağrısı yapmıştır. Bu çağrının amacı, depremin ardından bir yıl içinde insani ihtiyaçları karşılamaktır. Ancak şu anda depremin üstünden 6 aydan fazla bir süre geçmiştir. IFRC’nin çağrısı altında hedefin %33’üne denk gelen toplam 128.551.000 CHF, esnek ve katı taahhütler aracılığıyla toplanmıştır.
Birçok hükümet ve sivil toplum örgütü, dernek, insani yardım kuruluşu ve gönüllü hareket, depremden etkilenen göçmenlerin savunulması ve mobilizasyonu ile ilgili saha desteği faaliyetleri düzenlemiştir. Beslenme, giyim ve ısıtma gibi temel yaşamsal ihtiyaçların dağıtımının yanı sıra orta ve uzun vadeli restoratif müdahalelere de ihtiyaç vardır. Göç Programı Geliştirme ve Koordinasyon Dairesi, felaketten etkilenen göçmen grupları hakkında “Bilgi Notu”nun ikinci ve genişletilmiş versiyonunu hazırlamıştır (ilk versiyon Mart 2023’te yayımlanmıştır).
İlk çalışma mevcut endişeleri ve acil müdahaleleri içerirken, ikinci çalışma mevcut saha araştırmaları ve anket verilerine dayalı değerlendirmeleri, literatür taramasını da içermektedir.
