Özellikle madencilik gibi endüstriyel sektörler için vazgeçilmez olan siyanür, şüphesiz gezegendeki en tehlikeli maddelerden biridir. Doğal yollarda da elde edilebilen bu bileşen, farklı formlarda bulunabilir. Uzun süreli ve yoğun siyanür maruziyeti, çeşitli sağlık sorunlarına neden olabilir. Maalesef, kısa süre önce ülkemizde gerçekleşen bir maden faciası nedeniyle bu maddenin adını sürekli duyuyoruz. Siyanür tam olarak nedir? Zararları neler? Siyanüre maruz kalındığında ne yapmalı? İşte, bu konuya dair bilmeniz gerekenler.
Yunanca’da “kyanos” olarak isimlendirilen mavinin koyu yeşile çalan bir tonundan gelen siyanür, karbon ve azot elementlerinin bağlandığı bir bileşen olarak karşımıza çıkar. Gaz ve kristal tuz formunda bulunabilen bu bileşen, iki türlü de hayati tehlike oluşturabilir. Endüstrinin çeşitli kollarında kullanılan siyanür, kağıt, plastik, tekstil malzemelerinin yapımında tercih edilir. Metalürjide metal temizliği, altın arama ve elektro kaplama gibi faaliyetlerde kullanılırken, gaz formunun geniş alanlarda böcek ve haşere temizliğinde etkili olduğu bilinir.
Kimyasal bir bileşik olması sadece laboratuvar ortamında üretildiği anlamına gelmez. Bu bileşen birçok doğal varlıkta mevcuttur. Siyanüre soluma, dokunma, yeme-içme yoluyla maruz kalınabilir. Siyanürün yutulması en tehlikeli durumlardan biri olarak değerlendirilir. Siyanürün zararları; baş dönmesi, ağrı, mide bulantısı, nabzın yükselmesi, kusma gibi reaksiyonlarla kendini gösterebilir. Yüksek miktarlarda maruz kalındığında kan basıncının düşmesi, kalp hızının yavaşlaması, bilinç kaybı ve hatta ölüme sebep olabilir. Beyin, kalp ve sinir hasarları gibi ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir.
Siyanürden korunmak için bulunduğunuz mekanı havalandırmaya önem vermelisiniz. Eğer maruz kaldığınızı fark ederseniz, hızlı bir şekilde temiz havanın bulunduğu bir ortama geçiş yapmalısınız. Eğer deri yoluyla siyanüre maruz kaldıysanız, sebep olabilecek kıyafetleri çıkarıp vücudunuzu sabun ve suyla temizlemelisiniz. Gerektiğinde tıbbi yardım almalısınız. Siyanüre karşı bilinçli olmak ve bu tür tehlikelerin farkında olmak, olası tehlikelere karşı bilinçli bir şekilde hareket etmenizi sağlayacaktır.
