Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı (UNDP), Avrupa Birliği’ne Türkiye Daimi Temsilciliği ve Avrupa’nın kültürel miras örgütlerini bir araya getiren Brüksel merkezli şemsiye kuruluşu Europa Nostra tarafından dün Brüksel’de düzenlenen yüksek düzeyli bir brifingde, 2023 Şubat ayındaki yıkıcı depremlerde 53.537 kişinin hayatını kaybetmesine neden olan ve 313.000 binayı yıkan büyük deprem bölgesindeki yerel kimlik ve geçim kaynakları için hayati olan kültürel miras alanlarının restorasyonunu savunan “Mirası Koru” kampanyasını başlattı.
Devasa felaket, 15.6 milyon kişinin yaşadığı 11 ilde 3.3 milyon insanı evsiz bırakan ve Güney Türkiye’de yer alan bölgenin benzersiz kültürel mirasına büyük zarar vermişti. Bölgenin 8.444 tarihi yapısının 3.752’si hasar görmüş ve uzmanlar restorasyon maliyetini 2 milyar doların üzerinde tahmin etmiştir.
UNDP Daimi Temsilcisi Louisa Vinton, “Kültürel mirası restore etmek, deprem iyileştirme çabalarımızın kritik bir önceliğidir,” dedi. “Bu sadece anıtları yeniden inşa etmekle ilgili değil, bölgenin ruhunu korumak, kimliğinin özünü ve insanların geçim kaynaklarını korumakla ilgilidir. Toplu çabalar ve uluslararası dayanışma ile, bölgenin kültürel mirasını ve insanların dayanıklılığını geri kazandırabiliriz.”
Brifing, Türkiye Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın tavsiyesi üzerine seçilen altı siteyi tanıtan UNDP’nin “Mirası Koru” adlı küresel kampanyasının Brüksel lansmanını içeriyordu. Kampanya, etkilenen bölgenin tam coğrafi ve tarihsel kapsamını temsil eden Hatay’daki Hatay Arkeoloji Müzesi, Sarımiye Camii ve Mar Yuhanna Rum Ortodoks Kilisesi ile Gaziantep Kalesi, Kahramanmaraş’taki Osmanlı dönemi çarşısı ve Adıyaman’daki eski kent Arsameia’yı içermektedir.
Avrupa’nın kültürel ve doğal mirasını koruma ve teşvik etmeye adamış sivil toplumun sesi olan Europa Nostra, Yakınözü’deki St. Georgios Rum Ortodoks Kilisesi ve Antakya’nın üzerinde yükselen antik, 18 metre yüksekliğindeki taş yapısı olan Antakya’nın Demir Kapısı olmak üzere iki siteyi de Avrupa’nın 2024 yılında en tehlikede olan yedi miras alanı listesine dahil etti.
Daimi Türkiye Büyükelçisi Faruk Kaymakcı, “Felaket sonrası Türkiye’nin kültürel mirasını yeniden inşa etmeye ve korumaya çalışırken özellikle AB gibi uluslararası ortaklarımızın desteklerinden dolayı minnettarız,” dedi. “Bu işbirliği çabası, sınırları aşan kültürel koruma konusunda dayanışmayı ve ortak taahhütü örneklemektedir.”
“Piet Jaspaert, Europa Nostra Başkan Yardımcısı, “Güçlerimizi birleştirerek kolektif etkimizi arttırıyor ve tarihimize yansıyan ve geleceğimiz için bir kaynak olan kültürel mirası koruma konusundaki bağlılığımızı yeniden teyit ediyoruz,” dedi. “Türkiye ile birlikte, çeşitli, kültürel ve Avrupa mirasını koruma ve değerlendirme konusundaki taahhütte birleşmiş olarak bir aradayız.”
Brifing, bölgenin eşsiz zengin çeşitliliği ve hem somut hem de soyut mirasın restorasyonunun önemine dair uzman görüşler sunarak Türkiye’nin deprem iyileştirme ve kültürel miras restorasyon çabalarını desteklemek için kaynakları ve dayanışmayı harekete geçirmek amacıyla hizmet verdi.
Bölgedeki bazı önemli yapıların restorasyonu için finansman sağlanmış olsa da, ya hükümet ya da toplum kaynakları aracılığıyla, mevcut fonlar şu anda mevcut olanların çok ötesinde. Bu nedenle, UNDP bu kampanyayı, felaket karşısında uluslararası dayanışma çağrısı yapmak için başlattı. Bugüne kadar, hedeflenen 15 milyon dolarlık kampanyaya yönelik 5 milyon dolardan fazla bağışta bulunulmuştur.
Felaketin ardından UNDP, bu zorluğun üstesinden gelmek için Türkiye Kültür ve Turizm Bakanlığı ile işbirliği yapmıştır. İlk olarak, UNDP, arkeoloji müzelerine atıl hazine koleksiyonlarını korumak ve kurtarma çalışmalarına katılan bakanlık personeline yer sağlamak için özel konteynerler sağlamıştır. Daha sonra, UNDP, hasarın kataloglanmasına yardımcı olmak için uzman değerlendirme görevleri ve dronlar, kameralar, tabletler ve uzman yazılımlar sağlamıştır. UNDP şimdi, hedeflenen anıtların fiziksel rekonstrüksiyonuna bakmaktadır.
